Portfolio to podstawa w całej branży kreatywnej. Mówi wszystko Twoich umiejętnościach. Prezentujesz w nim dorobek swojej kariery zawodowej.
Napiszę Ci, jak zabrać się za swoje portfolio, żeby miało ręce i nogi. Poruszymy temat podstawowych błędów oraz tego, na co warto zwrócić uwagę podczas przygotowania projektów. Na koniec mam dla Ciebie checkliste, ułatwi Ci tworzenie portfolio. Temat jest duży. Postarałem się jednak zmieścić wszystko w jednym konkretnym tekście, który mam nadzieje da Ci dużą wartość.
Co to jest portfolio?
Zacznijmy od podstaw. Portfolio to zbiór projektów, który prezentuje przykłady doświadczenia w konkretnej dziedzinie. Wymagane jest przy zawodzie fotografa, projektanta, grafika, copywritera, rysownika, reżysera i wielu, wielu innych.
Swoje projekty powinni prezentować zarówno freelancerzy, studia produkcyjne, jak i agencje reklamowe. Portfolio pomaga przy wyborze najlepszych kandydatów do zlecenia. Odpowiadając na jakiekolwiek zlecenie w branży kreatywnej, powinieneś posiadać pięknie dopieszczoną prezentację swoich prac. W wielu miejscach nie patrzy się na CV, które mówi o tym, gdzie pracowałeś tylko na prace, które stworzyłeś. Ważne jest, co robiłeś i co umiesz, a nie w jakim miejscu to powstało.
Nawet jeśli nigdzie jeszcze nie pracowałeś i nie masz żadnego doświadczenia. Jeśli pokażesz w swoim portfolio, że naprawdę rozumiesz, o co chodzi i masz umiejętności. To zdziwisz się, jak szybko można otrzymać pozytywną odpowiedź.
Byłem świadkiem sytuacji, w której ktoś kompletnie bez doświadczenia. Ze świetnie dopracowanym portfolio. Otrzymywał pracę w ciągu kilku minut od wysłania emaila. Był to staż w dużej agencji reklamowej.
Mam nadzieję, że przekonałem Cię do tego, że warto przysiąść i poświęcić dłuższą chwilę na dopieszczenie portfolio.
Dobre portfolio jest przede wszystkim schludnym i estetycznym zaprezentowaniem umiejętności, a nie projektem samym w sobie. Zbędne wodotryski przy prezentacji czasami mogą tylko namieszać. Świetnie jak portfolio zapadnie w pamięć, ale silenie się na kreatywność nie zawsze dobrze wpływa na odbiór. W dalszej części tekstu przejdę przez wszystkie ważne zagadnienia przy tworzeniu portfolio. Początkujący kreatywni często nie zdają sobie sprawy z tego, jak ważne są to elementy i jak wpływają później na odbiór i rekrutacje.
Jak wybierać projekty do portfolio?
Tworzenie portfolio zacznij od selekcji prac. Skup się na najlepszych. Takich, którymi warto się pochwalić. Pamiętaj, warto kierować się zasadą, że mniej znaczy lepiej. Mniej projektów, ale za to jakościowych jest lepszym wyjściem niż wrzucenie ogromnej ilości prac kiepskiej jakości. Nie przesadź też w drugą stronę, dwoma projektami świata nie zdobędziesz.
Ile projektów powinno być w portfolio? Moim zdaniem minimum 5. Nie więcej niż 20. Wyjątkiem jest umieszczanie prac w serwisach typu Behance i Dribbble, gdzie mile widziane jest regularne dodawanie projektów. O tym innym razem.
Właściwa selekcja prac w portfolio
Przede wszystkim wybierz najciekawsze. Te, z których jesteś dumny.
Postaw na to, co jest Twoją pasją i dobrze Ci wychodzi. Odrzuć projekty, których nie chciałbyś w przyszłości robić, nie jesteś zadowolony z ich efektu. Przykład: specjalizujesz się w zdjęciach ślubnych, ale wesel było mało i przyszło Ci zrobić kilka portretów. Jeśli nie chcesz robić w przyszłości portretów, nie umieszczaj ich w portfolio. Specjalizujesz się w animacji? Dodatkowo potrafisz też rysować? Szukając pracy jako animator, rysunki powinny być tylko dodatkiem w Twoim portfolio. Większość projektów to powinny być animacje.
Podczas selekcji skup się na różnorodności w Twojej dziedzinie. Nie umieszczaj wielu zbyt podobnych do siebie projektów. Widziałem portfolio składające się z prac dla jednego klienta. Jeden projekt jeden baner, drugi projekt drugi baner. No niestety, ale to nie pokazuje w pełni umiejętności kandydata.
Wyselekcjonowane projekty powinny prezentować szeroki zakres Twoich możliwości, ale jednocześnie pokazać, że masz swoją specjalizację. Nie zajmujesz się wszystkim, co popadnie.
Niektóre agencje reklamowe składają specjalne portfolio przetargowe, które dotyczy tylko jednej kategorii (np. kampanie reklamowe dla branży beauty). Dlatego, jeśli masz różne kompetencje, to zastanów się, czy nie warto stworzyć osobnego portfolio z konkretnej kategorii.
Np. fotograf może posiadać zarówno jedno portfolio składające się z portretów, jak i drugie ze zdjęć ślubnych. Przecież jak ktoś szuka fotografa do ślubu, to portret go nie interesuje.
Jeśli masz problem, jakie projekty wybrać do swojego portfolio, popytaj znajomych. Najlepiej bardziej doświadczonych kolegów. Dobrze też sprawdza się obserwowanie Twojej konkurencji i tego, jakie projekty zamieszczają inni.
Jak dopracować swoje projekty?
Jestem zwolennikiem, gdy projekty w portfolio są opowieścią o realizacji, a nie tylko umieszczeniem kilku obrazków. Pokaż, co zrealizowałeś. Dlaczego zrobiłeś tak, a nie inaczej? Jakie miałeś możliwości? Wiele osób niestety myśli, że portfolio to zbiór obrazków, czy napisanych tekstów. Nie traktuje swoich prac w szerszym kontekście.
Samo wrzucenie prac bez żadnego komentarza kojarzy mi się z pewną sytuacją. Jakbyś przyszedł na rozmowę o pracę, rzucił na biurko swoje prace i powiedział „Chcieliście, to macie i oglądajcie. Bierzcie mnie do roboty albo wychodzę”. Trochę bezpośrednio.
Chcesz lepiej przygotowywać projekty do portfolio? Przeczytaj artykuł o tym, jak robić świetne Case Study.
Jeśli Twoje portfolio składa się z obrazków, to zadbaj o jakość grafik – niech będą czytelne i przykuwające uwagę. Nie mogą być rozmyte i niewyraźne. W końcu chodzi o Twoje umiejętności, więc jakość jest ważna.
Zastanów się, w jaki sposób możesz dodać do Twoich projektów coś charakterystycznego. Co pozwoli, żeby zapadły w pamięć i wywołały ten słynny efekt wow. Nie napiszę Ci, co konkretnie wywoła ten efekt u Ciebie. To zależy od projektu i Twojej profesji. Spójrz na swoje prace na spokojnie i przemyśl, jak można je bardziej dopieścić.
Zrób prezentacje dla każdego projektu
Pokaż projekt w ciekawy sposób. Dobre portfolio traktuje każdy projekt z osobna. Prezentacja projektu powinna wizualnie go rozwijać i nawiązywać do tego, czego on dotyczy. Dobre wizualizacje prezentują detale, proces tworzenia. Jeśli to projekty graficzne, warto w prezentacji grafiki umieścić w mockupach.
Umieść projekt w mockupie, aby pokazać go w fajny sposób.
Pamiętaj, że łatwo też przedobrzyć i projekty mogą stać się nieczytelne.
Często świetna prezentacja projektu nadaje mu całkowicie nowe życie. Możesz nawet ze średniej jakości projektów zrobić coś naprawdę fajnego.
Zastanawiasz się, czy to naprawdę jest takie ważne? Tak. Spójrz na takie firmy jak Apple. Zwróć uwagę, w jaki sposób na swojej stronie pokazują swoje produkty, nie są to wrzucone po prostu zdjęcia, każdy produkt ma swoją prezentację przedstawiającą atuty. Tak właśnie powinieneś myśleć o projektach w swoim portfolio.
Pokaż proces powstawania!
Projektujesz logo? Pokaż zdjęcia pierwszych szkiców. Zaprezentuj, jak powstawał znak i z czego on wynika. Robisz sesje produktowe? Pokaż backstage, cały proces tworzenia.
Dzielenie się procesem powstawania projektów daje dodatkową wartość odbiorcy. Dodatkowo pokazuje, że dany projekt, nie wziął się z powietrza, tylko jest głęboko zaplanowanym działaniem. Pokaż proces powstawania, a inni zobaczą, że Twoje projekty są przemyślane.
Pozwól innym skontaktować się z Tobą!
Wydaje się oczywiste, a jednak. Wiele osób przygotowuje świetne portfolio i chytrze ukrywa na nim przycisk z kontaktem.
Zadbaj, aby Twoi klienci mogli się łatwo z Tobą skontaktować. W PDF możesz zrobić opcję klikalnych linków, na stronie www powinna być widoczna zakładka z kontaktem. W serwisach społecznościowych podaj kontakt pod prezentacją projektu.
Napisz kim jesteś
Napisz o sobie kilka słów. Daj się poznać klientom jako naturalna osoba lub mała firma, a nie ogromna korporacja. Główną przewagą małych firm i freelancerów nad dużymi koncernami jest prawdziwa osoba po drugiej stronie, a nie pracownik. Warto w swoim portfolio napisać kilka słów o tym, czym się zajmujesz i ile masz lat doświadczenia. Potencjalny odbiorca będzie wiedział, że ma przyjemność z człowiekiem z krwi i kości, a nie ogromną firmą. A każdy woli współpracować, z których ludźmi zna. Pamiętaj jednak, że sekcja „o mnie” nie jest najważniejszą rzeczą dla klientów, dlatego nie zaczynaj od tego swojego portfolio, tylko traktuj to jako dodatek.
Nagrody branżowe
Jeśli ich jeszcze nie posiadasz, to nic nie szkodzi. Nie skupiaj się na mniej istotnych wyróżnieniach z perspektywy pracodawcy, takich jak Twoje stypendium. Jeśli jednak masz warte uwagi nagrody branżowe lub było głośno o projektach, które realizowałeś, to warto o tym wspomnieć w swoim portfolio. Wartościowe nagrody podkreślają Twój profesjonalizm i zaangażowanie w pracę.
Autorska strona www
Gdy chcesz się lepiej pokazać, to najlepszym rozwiązaniem jest stworzenie strony www. Możesz ją zrobić, stosując np. WordPress. Na własnej stronie masz wpływ na wszystkie elementy, takie jak kolorystyka, fonty, układ strony. Pomoże Ci to w budowaniu spójnej marki. Ty decydujesz, jak portfolio będzie odbierane przez klientów. Jestem zwolennikiem własnych stron głównie ze względu na większe możliwości i pozycjonowanie siebie jako profesjonalisty.
Jeśli masz obawy przed znajomością WordPress, to jest naprawdę wiele kursów na ten temat. Kilka weekendów, niewielki koszt domeny oraz serwera, darmowy motyw i Twoje portfolio może wyglądać znacznie lepiej, niż po prostu umieszczone projekty w serwisach społecznościowych. Jeśli nie masz czasu, możesz zlecić przygotowanie takiej strony.
Temat stawiania swojej strony z portfolio jest dosyć obszerny, w przyszłości zrobię o tym osobny tekst.
Błędy, których należy unikać w dobrym portfolio
Naciąganie prawdy
Współpracowałeś przy ważnych projektach? Świetnie. Jednak zawsze napisz za co, byłeś odpowiedzialny. Jeśli przy ogromnym serwisie www dla banku stworzyłeś tylko 5 ikon, to nie przypisuj sobie całego projektu. Jak na sesji zdjęciowej podtrzymywałeś statyw, to nie znaczy, że byłeś odpowiedzialny za pomysł. Napisz swoją rolę. Doświadczeni rekruterzy bez problemu rozpoznają takie kłamstewka w portfolio i to bardzo naruszy Twoją wiarygodność.
A nawet jeśli uda Ci się na takich naciąganych projektach otrzymać zlecenie, to wszystko wyjdzie przy najbliższej okazji. Oszczędź sobie stresów w przyszłości i bądź szczery w swoim portfolio. Jeśli tylko pomogłeś przy większym projekcie, to wymień cały zespół i zaznacz swoją rolę. Nie naciągaj prawdy również, jeśli chodzi o Twoje umiejętności.
Ciężkie pliki w portfolio
Nie sama jakość projektów się liczy. Co z tego, że będziesz miał cudne prace jak skutecznie utrudnisz ich obejrzenie.
Ważne jest też doświadczenie, jakie będzie miała osoba oglądająca Twoje prace.
Często do portfolio w pliku napakowane jest tyle materiału, że pobranie go graniczy z cudem. Dbaj o to, aby wywrzeć dobre wrażenie. Ciężkie pliki, które otwierają się godzinami, mogą skutecznie zniechęcić do obejrzenia prac.
Więcej artystycznych wizji niż konkretnych projektów
Rekrutując na stanowisko web designera, otrzymywałem masę portfolio wypełnionych po brzegi ilustracjami i odręcznymi rysunkami. Umiesz rysować? Świetnie! Zanim jednak złożysz portfolio z samych rysunków, przemyśl czy firma, dla której chcesz pracować, rzeczywiście szuka osób, tylko o takich zdolnościach. W tym przypadku najlepiej rysunki zbierz w jednym miejscu i umieść jako jeden projekt. Chyba że szukasz zleceń jako ilustrator.
To tyczy się wszystkich zawodów w branży kreatywnej. Klientom zależy na praktycznych realizacjach. Wizje artystyczne traktuj jako dodatek.
Niepotrzebne wodotryski i kreatywność na siłę
Przeglądając rozmaite portfolio, zauważyłem, że niektórzy starają się zrobić z niego dzieło sztuki na siłę. Dodają tyle rozmaitych efektów na stronę, że samo przeglądanie prac staje się bardzo uciążliwe, a te efekty wcale nie pomagają w odbiorze. To przerost formy nad treścią. Na początku swojej drogi przeznacz czas na szlifowanie projektów, a nie upychanie wodotrysków utrudniających zrozumienie zamysł autora. Próba zaskoczenia niestandardową formą portfolio, nie zawsze jest najlepszym pomysłem. Pamiętaj, przejrzystość na pierwszym miejscu.
Spotykałem się z wieloma próbami wyróżnienia na tle konkurencji. Jestem jak najbardziej za. Tylko wtedy gdy jest to przemyślane i wiesz, co robisz. Czasami zdarzają się pomysły, które mogą zaszkodzić.
Przemyśl kilka razy, czy jesteś pewny, że wysłanie drukowanego portfolio do agencji interaktywnej jest kreatywnym pomysłem? Nieszablonowe, bo nikt tak nie robi? :) Niekonieczne. Sytuacja z życia wzięta.
Pomyślisz, że przesadzam? Niestety, ale tak kreatywne podejście do sprawy, nie ma szans spotkać się, z pozytywną odpowiedzią.
Sam pomysł, żeby sprawić dobre wrażenie przez nieszablonowe zabiegi, jest świetny! Jednak pamiętaj tak kreatywna strona, na której nie da się zobaczyć projektów z powodu migoczących zdjęć lub efektów animacji rodem z PowerPointa, nie jest dobrym pomysłem.
Nie próbuj być we wszystkim najlepszy!
Jak coś jest do wszystkiego, to jest do niczego. Tak samo wygląda sytuacja z portfolio. Nie musisz być we wszystkim dobry, wystarczy, że będziesz świetny w jednej, dwóch dziedzinach. Klienci częściej szukają specjalistów w konkretnym temacie niż człowieka orkiestry, który wszystko zrobi, ale słabo.
Znajdź swoją niszę i pokaż w portfolio, że jesteś w niej dobry.
Najczęściej zadawane pytania o portfolio
Co zrobić, kiedy zaczynam i nie mam projektów do portfolio?
To je zrób! Ha! Ot cała filozofia! Naprawdę, nie ma nic prostszego niż przygotować projekty, które mogłyby być realizacjami dla klienta. Wtedy ćwiczysz, pokazujesz wtedy swoje umiejętności i zapał do pracy. Przecież o to właśnie chodzi!
Jak robić takie projekty? Jeśli uczysz się designu – stwórz identyfikację wizualną dla osiedlowego warzywniaka. Jeśli wymyślasz pomysły kreatywne – spisz kilka pomysłów dla pobliskiego fryzjera. Zaproponuj sesję zdjęciową swoim znajomym lub wkręć się za darmo jako fotograf na wesele. To naprawdę nie jest trudne, a tu chodzi o to, żebyś i Ty się sprawdził i zdobył projekty do portfolio.
Pamiętaj jednak, żeby nie ogłaszać się wszędzie, że zrobisz coś za darmo. To okrutna praktyka. Psuje rynek i nie wyglądasz wtedy profesjonalnie. Lepiej takie projekty robić do szuflady lub dla znajomych niż reklamować się tym, że jeszcze wiele nie umiesz.
Nie rozmieniaj się na drobne i nie rób projektów za gorsze tylko dlatego, że się uczysz. Jak się nauczysz, to zarobisz na tym prawdziwe pieniądze.
Czy mogę do portfolio wrzucić niezrealizowane projekty?
Są dwie teorie – jedna mówi, że portfolio prezentuje to, jak pracujesz z klientami i to przynosi efekt. Więc w dobrym portfolio nie ma miejsca na koncepty. A druga, że ważne jest to, co potrafisz. Dlatego projekty do szuflady, w portfolio są jak najbardziej ok.
Jeśli doczytałeś do tego miejsca, to znasz moje zdanie. Dla mnie projekty do szuflady są ok. Tylko takie, które miałyby szansę na realizację. Pokazują prawdziwe umiejętności. Przecież jakoś trzeba zacząć.
Jeśli jednak firma szuka zleceń na podstawie koncepcyjnego portfolio. To już jest sprawa dyskusyjna. Chociaż zdarzają się też i takie przypadki. Fajnie, żeby te koncepty były wtedy w jakiś sposób innowacyjne. Ważne jest, aby wyraźnie zaznaczyć, że to koncept.
Czy mogę wysłać CV bez portfolio?
Nie. Nigdy! Prędzej wyślij samo portfolio bez CV. Jeśli wykonujesz jakikolwiek zawód kreatywny, to Twoje portfolio jest znacznie ważniejsze niż CV. Klienta nie interesuje, gdzie pracowałeś, tylko co robiłeś i co potrafisz.
Gdzie umieścić swoje portfolio?
Jest to zależne konkretnie od branży. W większości przypadków w branży kreatywnej na początek całkowicie wystarczające są serwisy takie jak Behance i Dribbble. W ostatnich latach coraz więcej dużych firm zamieszcza tam swoje prace w celu poszukiwania nowych klientów.
Wysyłanie portfolio w osobnym pliku ma dużo minusów np. może dużo ważyć i przez to nie dotrzeć do odbiorcy. Jeśli jednak plik będzie dobrze przygotowany to może wywołać naprawdę fajne wrażenie. Warto mieć przygotowany PDF z pracami, gdy będzie możliwa jedynie taka forma składania prac. Jest tak przy przetargach.
Dla osób, które mają już doświadczenie i bardziej pokaźne portfolio, rekomenduje własną platformę np. stronę na WordPress. Poruszyłem ten temat wcześniej. Daje to więcej możliwości. Jednak jeśli zaczynasz, całkowicie wystarczy zamieszczenie projektów w wyżej wymienionych serwisach.
Co zrobić, kiedy projekty w obecnej pracy nie dają możliwości zbudowania ładnego portfolio?
Zrób po godzinach projekty, z których będziesz dumny. Umieścisz je w portfolio i pokażesz swoje prawdziwe umiejętności. Wiele osób pracuje z pasji. W aktualnej pracy nie jesteś do końca zadowolony z realizowanych projektów? Zrób w wolnej chwili takie, jakie chcesz robić w przyszłości. Ja w ten sposób się nauczyłem wielu rzeczy. Umieściłem to później w portfolio i mogłem aplikować na stanowiska, które bardziej mnie interesowały.
Czy mogę umieścić w portfolio projekty, które realizowałem podczas pracy w agencji reklamowej?
To zależy od umowy, jaką masz podpisaną. Z jednej strony, to Ty jesteś autorem dzieła, które powstało. Są umowy, które nie mówią nic o zakazie publikacji prac.
Jednak w większości przypadków, przekazujesz w umowie wszystkie majątkowe prawa autorskie do prac wykonywanych na rzecz danej firmy. Więc nie możesz ich publikować jako swoje. Każdy przypadek jest inny.
Poniższa klauzula pozwoli Ci na umieszczanie w internetowym portfolio projektów, które robiłeś na zlecenie.
„Zamawiający wyraża nieograniczoną terytorialnie i czasowo zgodę na wykorzystanie przez Wykonawcę materiałów przygotowanych przez niego w ramach Umowy do celów promocyjnych Wykonawcy, w szczególności w internetowym portfolio Wykonawcy.”
Źródła: Lawmore.pl oraz STGU
Pomagałem w projekcie, czy mogę dodać go do portfolio?
To zależy od tego, jak duża była Twoja rola przy projekcie. Jeśli byłeś współodpowiedzialny za koncepcje, to jak najbardziej powinieneś to dodać. W przypadku, kiedy robiłeś poprawki po kimś, to przypisywanie sobie projektu jest nie na miejscu. Za każdym razem dopisz, za co konkretnie byłeś odpowiedzialny.
Strony z inspiracjami
Podstawową rzeczą przed zabraniem się za jakikolwiek projekt kreatywny są inspiracje. Zobacz, jak to robią inni, żeby to zrobić lepiej. 🙂
Muzli - Tu znajdziesz regularnie aktualizowaną bazę portfolio artystów z całego świata
Dodatek do pobrania
Na koniec przygotowałem dla Ciebie darmowy bonus. Jest to checklista do portfolio. Jest uzupełnieniem i podsumowaniem tego tekstu. Mam nadzieję, że pomoże Ci przy tworzeniu swojego portfolio!
